Het onderwerp van deze notitie staat in het SLIM 3.0 Programmaplan (15 mei 2012) in Bijlage 2, punt 10 als volgt omschreven :
“De Initiatie en/of organisatie en/of coördinatie van de opleiding, instructie en training van titelbeschrijvers en andere betrokkenen in RDA en de aanvullende regelgeving.”
In deze notitie wordt een voorstel uitgewerkt voor de opleiding en training op korte termijn die primair gericht is op de implementatiefase van RDA (Resource Description and Access) in Nederland vanaf 1 april 2013. Daarnaast wordt ook naar de ontwikkelingen op het gebied van de opleiding op de langere termijn gekeken, namelijk in de tijd na de daadwerkelijke implementatie van RDA.
Het leren van de nieuwe RDA catalogiseerregels is te vergelijken met het leren van een hele nieuwe taal. In eerste instantie zijn een paar woorden en zinnen voldoende om te communiceren, maar elke taal heeft een eigen grammatica en idioom. Dat geldt ook voor de nieuwe catalogiseerregels. De implementatie van RDA is de eerste stap in een heel veranderingsproces wat betreft het catalogiseren, dat uiteindelijk moet leiden tot een “Next generation catalogue”, die beter voldoet aan de wensen en behoeften van gebruikers in het internettijdperk. Om daarin te kunnen voorzien moeten bibliotheekwerkers meegroeien in kennis en ervaring.
Na de implementatie van de RDA volgt nog de implementatie van FRBR (Functional Requirements for Bibliographic Records ) en FRAD (Functional Requirements for Authority Data) in een later stadium. Het huidige catalogiseer- en uitwisselingsformaat MARC21 wordt in de toekomst mogelijk vervangen door Linked Data, stappen in de richting van een Semantisch Web. In december 2012 is hiervoor het theoretische model BIBFRAME (Bibliographical Framework Transition Initiative) geïntroduceerd. De voortdurende en snelle ontwikkelingen wat betreft het catalogiseren met een geautomatiseerd catalogiseersysteem betekent dat catalogiseerders zich daarom ook in de toekomst steeds weer moeten laten bijscholen om de ontwikkelingen op hun vakgebied bij te kunnen houden en er op te kunnen anticiperen.
Bij het opstellen van het advies is uitgegaan van een landelijke aanpak van de scholing en training. Hierbij is geen rekening gehouden met het huidige aanbod van cursussen en trainingen bij de bekende opleidingsinstituten.
Systeemonafhankelijk trainen verdient de voorkeur, gezien het aantal verschillende leveranciers van geautomatiseerde catalogiseersystemen. Dit heeft te maken met de specifieke kenmerken van een systeem en met het moment van implementatie van RDA, die voor elke leverancier verschillen.
Het opstellen en vormgeven van een opleidings- en trainingsprogramma voor catalogiseerders in Nederland in verband met de wereldwijde implementatie van RDA op 1 april 2013, teneinde de invoering van de nieuwe catalogiseerregels in Nederland zo soepel en efficiënt mogelijk te laten verlopen en er tevens zorg voor te dragen dat catalogiseerders de veranderingen in hun dagelijkse werk blijven zien als een uitdaging en daarom het plezier in hun werk zullen behouden.
Het maken van een opzet voor een modulestructuur voor de overgangsperiode naar RDA, waarin naast de basiscursus ruimte is voor een verdieping in de vorm van modules voor een aantal speciale onderwerpen en voor de beschrijving van bijzondere en specifieke materialen.
De projectgroep adviseert een modulestructuur, zodat rekening kan worden gehouden met de verschillende doelgroepen en (benodigde) kennisniveaus.
Het bepalen en specificeren van de te gebruiken lesstof: de beschikbare online opleiding en training van de Library of Congress is geschikt, op voorwaarde dat die aangepast wordt aan de Nederlandse situatie en dat de lesstof vertaald wordt op punten waar dat nodig is. De Duitstalige cursus van de Deutsche Nationalbibliothek die wordt aangeboden op het Lernplatform Moodle is weliswaar grondig en uitvoerig, maar is minder geschikt voor Nederland, omdat het gebruik van drie talen voor één cursus het leerproces bemoeilijkt. De vertaling uit het Duits is lastig en zorgt voor extra werk, terwijl de Engelse terminologie van RDA en FRBR inmiddels toch al ingeburgerd is.
Het is nodig om extra docenten aan te trekken en die als eersten bij te scholen, zodat zij bij een extern opleidingsinstituut, dan wel intern bij de eigen instelling, de opleiding en trainingen voor professionals kunnen geven en het geleerde op die manier aan collega’s kunnen overdragen. Er zal op korte termijn naar extra docenten gezocht moeten worden, want er zijn op dit moment te weinig docenten om in de behoefte aan scholing en training te voorzien.
Doel:
het ontwikkelen van kennis omtrent de hoofdlijnen van het catalogiseren met RDA en het praktisch kunnen toepassen van de nieuwe regelgeving. Daarbij ligt de nadruk op de “core” elementen, het denken in FRBR terminologie (entiteiten, attributen en relaties) en het aanleren van “cataloger’s judgement” (oordeel catalogiseerder).
Doelgroep: eerstelijns catalogiseerders (professionals en paraprofessionals)
Vorm: klassikaal, met gebruik van computers; bij een opleidingsinstituut of in-company
Inhoud:
Theorie:
Praktisch RDA en FRBR:
Doel:
Het opleiden van senior catalogiseerders en andere gebruikers, waarbij het ontwikkelen van kennis over het onderwerp en het aanleren van een kritische kijk op de grote hoeveelheid vakliteratuur en nationale en internationale ontwikkelingen centraal staat. Hoe vind de catalogiseerder zijn weg in al deze nieuwe materie? (“Need to know and to know when to ask”). Hiermee worden zij klaargestoomd voor het geven van instructie in het gebruik van RDA en FRBR aan medewerkers in de eigen organisatie.
Doelgroep: Ervaren catalogiseerders / senior bibliotheekmedewerkers
Vorm: klassikaal, met gebruik van computers; bij een opleidingsinstituut of in-company
Inhoud: een flexibele invulling van een aantal onderwerpen naar behoefte en afhankelijk van samenstelling groep:
Theorie
Praktijk
Doel: Het organiseren van een structurele bijscholing over bepaalde onderwerpen en ontwikkelingen.
Doelgroep: Senior catalogiseerders, helpdeskmedewerkers en iedereen die meer wil weten over RDA en FRBR
Vorm: Online
Inhoud: Losse onderwerpen uit bovenstaande programma’s die online nader toegelicht worden, op basis van behoefte en/of ontwikkelingen. Het gebruik van een wiki dient overwogen te worden.
Doelgroepen voor scholing en training:
Andere onderverdelingen zijn: